متعصبیم یا آزاداندیش؟

هوالکافی:

گفتاری از  "امید" چند ماه پیش در یک چت دوستانه:

خوب طبعا همه فک میکنن راهی که خودشون میگن درسته(جزم اندیشی) یا حداقل درستر از بقیه هستش

اگه غیر این باشه که کسی اصلا کسی به عقیده و روشی معتقد نمیشه

اما خب به نظر من مرز تعصب و دفاع عقلانی اینکه اولا در قدم اول من مفهوم صحیحی از درستی رو داشته باشم

یعنی اولویت اصلی تو هر عقیده ای چیه؟ باید معلوم شه و روش رسیدن به اون  اولویت چیه؟ در قدم بعدی معلوم بشه

برای درک اون درستی هم به نظرم باید از تمام ظرفیت ادراکات بشر استفاده شه(وحی و عقل و عرفان و علم)

بعد با در نظر گرفتن اولویتها با توجه به چهار پایه معرفتی ممکن پیش رفت این به نظر من میشه عدم تعصب

البته تعصب ویژگی هایی هم داره که معلوم میکنه کی متعصبه و کی نیست:

یکیش عدم تحمل مخالف در جامعه است

عدم توجه به محتوای استدلال طرف مقابله

استفاده از روشهای خطابی و جدلی به جای روش برهانی

قضاوت عجولانه

عصبانیت و از کوره در رفتن

عدم توجه به واقعیتهای اهم و مهم و اولویت بندی مراتب اونها

عدم سنجش عواقب امور

عدم بینش جامع درباره نتایج

جزئی نگری و استخراج نتایج کلی از مشاهدات جزئی(خیلی مهمه)

بد دهنی و برچسب زنی

البته همه دوست دارن خودشون رو متعصب ندونن و منطقی بدونن

اما واقعیت اینه که همه تا حدی تعصب دارن

هر چه کفه تعصب سبکتر و کفه آزاد اندیشی بیشتر شه انسان متعالی تر میشه

مثل علامه طباطبایی که به قول هانری کرین آزاداندیش تر از او در عالم وجود ندارد

پ.ن: 

1:حین بحثی با  یک دهه هفتادی محکوم شدم به "تعصب" و امید را به بحث کشوندم و او با طرح این سوال که "راستی مرز تعصب و دفاع عقلانی چیه" خود به جواب نشست.

2: انتهای چت برایش نوشتم: بهترین مطلبی بود که این روزها بلکه ماهها  خوند

3: گاهی فکر میکنم این روزها گویا یجور پلورالیزم سیاسی دینی فرهنگی برقراره، بیشتر که فکر می کنم می بینم تقریبا همه تاریخ همین جوره بوده و هیچ وقت آدمیان یکدست نبوده اند.  دلایل تاریخی دقیقی برای این همه اختلاف می توان یافت.